ภาวะตาแห้ง (Dry eye) เป็นภาวะที่ดวงตาไม่ได้รับการหล่อลื่นอย่างเพียงพอ ทำให้มีอาการตาแห้ง แสบตา เคืองตา น้ำตาไหลง่าย รู้สึกเหมือนมีฝุ่นหรือเศษผงเข้าตา มองเห็นภาพไม่ชัด และอาจมีอาการตาอักเสบร่วมด้วย
ภาวะตาแห้งสามารถเกิดจากหลายสาเหตุ ดังนี้
- การผลิตน้ำตาไม่เพียงพอ สาเหตุที่พบบ่อยที่สุดของภาวะตาแห้ง คือ การผลิตน้ำตาไม่เพียงพอ ซึ่งอาจเกิดจากปัจจัยต่างๆ เช่น อายุที่มากขึ้น ฮอร์โมนเพศหญิงลดลง การใช้ยาบางชนิด เช่น ยาแก้แพ้ ยาลดความดันโลหิต ยาแก้ปวด ยาลดกรด การสูบบุหรี่ ดื่มแอลกอฮอล์ การใส่คอนแทคเลนส์ การจ้องหน้าจอคอมพิวเตอร์หรือสมาร์ทโฟนเป็นเวลานาน
- การระเหยของน้ำตามากเกินไป น้ำตาประกอบด้วยส่วนประกอบหลัก 3 ส่วน ได้แก่ น้ำ ไขมัน และเมือก ส่วนประกอบเหล่านี้ทำหน้าที่หล่อลื่นและปกป้องดวงตา หากส่วนประกอบใดส่วนหนึ่งไม่สมดุล อาจทำให้เกิดการระเหยของน้ำตามากเกินไป ทำให้เกิดภาวะตาแห้งได้ สาเหตุที่ทำให้เกิดการระเหยของน้ำตามากเกินไป เช่น สภาพอากาศแห้ง การใช้เครื่องปรับอากาศ ลมจากพัดลม
- การอักเสบของต่อมน้ำตา ต่อมน้ำตามีหน้าที่ผลิตน้ำตา หากต่อมน้ำตาเกิดการอักเสบ อาจทำให้การผลิตน้ำตาลดลง ทำให้เกิดภาวะตาแห้งได้ สาเหตุของการอักเสบของต่อมน้ำตา เช่น โรคภูมิแพ้ โรคเรื้อนกวาง โรคต้อหิน การติดเชื้อ
- การอุดตันของท่อระบายน้ำตา ท่อระบายน้ำตาทำหน้าที่ระบายน้ำตาออกจากดวงตา หากท่อระบายน้ำตาเกิดการอุดตัน อาจทำให้น้ำตาไม่สามารถระบายออกได้ ทำให้เกิดภาวะตาแห้งได้ สาเหตุของการอุดตันของท่อระบายน้ำตา เช่น การติดเชื้อ อุบัติเหตุ การผ่าตัด
- โรคบางชนิด ภาวะตาแห้งอาจเกิดจากโรคบางชนิด เช่น โรค Sjogren’s syndrome โรคเบาหวาน โรคไทรอยด์ โรคภูมิแพ้
การรักษาภาวะตาแห้ง
การรักษาภาวะตาแห้งขึ้นอยู่กับสาเหตุของภาวะตาแห้ง โดยทั่วไป การรักษาภาวะตาแห้งมุ่งเน้นไปที่การเพิ่มความชุ่มชื้นให้กับดวงตา การรักษามีดังนี้
- การใส่น้ำตาเทียม น้ำตาเทียมเป็นสารหล่อลื่นที่ใช้ในการรักษาภาวะตาแห้ง น้ำตาเทียมมีหลายชนิด มีทั้งน้ำตาเทียมแบบไม่มีส่วนผสมของสารกันบูด และน้ำตาเทียมแบบมีส่วนผสมของสารกันบูด น้ำตาเทียมแบบไม่มีส่วนผสมของสารกันบูดจะเหมาะสำหรับผู้ที่มีอาการแพ้หรือระคายเคืองตาง่าย
- การใช้ยาหยอดตา ยาหยอดตาบางชนิดสามารถช่วยเพิ่มการผลิตน้ำตาหรือลดการระเหยของน้ำตา ยาหยอดตาที่ใช้รักษาภาวะตาแห้ง ได้แก่ ยาหยอดตาที่มีสารสังเคราะห์ที่คล้ายกับน้ำตาธรรมชาติ ยาหยอดตาที่มีฮอร์โมน ยาหยอดตาที่มีสารกันอักเสบ
- การผ่าตัด การผ่าตัดอาจจำเป็นในบางกรณี เช่น กรณีที่มีการอุดตันของท่อระบายน้ำตา
การป้องกันภาวะตาแห้ง
สามารถป้องกันภาวะตาแห้งได้ โดยหลีกเลี่ยงปัจจัยที่อาจทำให้เกิดภาวะตาแห้ง เช่น การสูบบุหรี่ ดื่มแอลกอฮอล์ การจ้องหน้าจอคอมพิวเตอร์หรือสมาร์ทโฟนเป็นเวลานาน ดูแลสุขภาพโดยรวมให้แข็งแรง รับประทานอาหารที่มีประโยชน์ เช่น ผักและผลไม้ ดื่มน้ำให้เพียงพอ
นอกจากนี้ ควรหมั่นสังเกตอาการตาแห้ง หากมีอาการตาแห้ง ควรรีบพบจักษุแพทย์เพื่อรับการรักษาที่ถูกต้อง